آئین رفتار حرفه ای

ویژگیهای هرحرفه عبارت است از:

الف ـ پذیرش وظیفه خدمت به جامعه ،

ب ـوجود حداقل شرایط ازپیش تعیین شده برای ورود به حرفه ،  ازجمله مهارتهای تخصصی لازمکه از طریق آموزش و تجربه بدست می آید، 

پ ـ پایبندی اعضای حرفه به مجموعه ایاز اصول ،  ضوابط   و ارزشهای مربوط در آن حرفه .

تعاریف

اصطلاحات بکار رفته در این مجموعه ،  دارای مفاهیم زیر است

الف ـتشکل حرفه ایعبارت از جامعه حسابداران رسمی و یا هر جامعه ،  انجمن وسازمان حرفه ای حسابداری و حسابرسی ثبت شده در ایران است

ب ـحسابدار حرفهایشخص حقیقی یا مؤسسه ای است که عضو یک تشکل حرفه ای باشد.

پ ـحسابدارحرفه ای مستقلحسابدار حرفه ای است که خدمات حرفه ای خود را مستقلاً به عمومارائه می کند.  این عنوان درباره حسابداران حرفه ای شاغل در مؤسسات حرفه ای نیزبکار می رود.

ت ـحسابدارحرفه ای تحت استخدامحسابدار حرفه ای است کهبرای ارائه خدمات حرفه ای خود،  به عنوان یک شخص حقیقی در استخدام یک کارفرما (بهاستثنای مؤسسات حرفه ای )  است

ث ـگزارشگری حرفه ایکاری است کهمستلزم اظهارنظر حرفه ای نسبت به اطلاعات مالی به وسیله حسابدار حرفه ای مستقل میباشد.

اهداف حرفه حسابداری

از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای ،  اهداف حرفه حسابداری عبارت از دستیابی بهبهترین اصول و ضوابط حرفه ای ،  اجرای عملیات در بالاترین سطح ممکن ،  براساس اصولو ضوابط مذکور و به طور کلی تأمین منافع عمومی است .  تحقق این اهداف مستلزم تأمینموارد زیر است

الف ـاعتبـارـ  جامعه به اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتیقابل اتکا و معتبر نیاز دارد.

ب ـحرفه ای بودنـ افراد حرفه ای در زمینهحسابداری حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران ، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع ،  قابل تشخیص و شناسایی باشند.

پ ـکیفیت خدماتـ اطمینان از اینکه کلیهخدمات ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای با بالاترین کیفیت ممکن انجام می شود.

ت  ـاطمینـانـ استفاده کنندگان از خدمات حسابداران حرفه ای باید مطمئن شوندچارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظر بر ارائه آن خدمات می باشد.

اصول بنیادی

لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری توسط حسابداران حرفه ای ،  پایبندی بهاصول بنیادی زیر است :
الف ـدرستکاری

ب ـبیطرفی

پ ـصلاحیت و مراقبت حرفهای

ت ـرازداری

ث ـرفتار حرفه ای

ج   ـاصول و ضوابط حرفه ای

احکام

اگرچه اهداف و اصول بنیادی ارائه شده جنبه کلی دارد و ناظر به مواردخاص نیست ، اما " احکام "،  رهنمودهایی درباره نحوه کاربرد اهداف و اصول بنیادیمزبور را برای موقعیتهایی ارائه می کند که حسابداران حرفه ای درحین کار با آن مواجهمی شوند.

احکام به سه بخش تقسیم می شود:

الف ـ قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفهای ،  مگر در مواردی خاص که مستثنی شده است.

ب ـ قابل اجرا در مورد حسابدارانحرفه ای مستقل.

 پ ـ قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام که درشرایط ویژه ای ممکن است به حسابداران حرفه ای مستقل شاغل در مؤسسات حرفه ای نیزتعمیم یابد.

بخش الف) احکام قابل اجرا در مورد کليهحسابداران حرفه ای)

1.درستکاری و بیطرفی: درستکاری تنها به معنای صادق بودن نیست، بلکه برخورد منصفانه و صادقانهرا نیزشاملمی شود. اصل بیطرفی،  حسابداران حرفه ای را به برخورد منصفانه،درستکارانه و به دور از تضـاد منافع ملزم می کند.

2. تضاد منافع: حسابداران حرفه ای ممکن است در تشخیص یا نحوه برخورد با موارد خلاف شئونحرفه ای با مشکل روبرو شوند.  اگر چنین مواردی با اهمیت باشد، حسابدار حرفه ای بایداز خط مشی ها و دستورالعملهای داخلی سازمان مربوط پیروی کند. درصورت حل نشدن مشکل،  توجه به موارد زیر ضروری است :

الف ـ موضوع با مافوق مستقیم مطرح شود.  چنانچه مشکل از این طریق برطرف نشد وحسابدار حرفه ای تصمیم به طرح آن با رده بالاتری از مدیریت گرفت ،  مافوق بایددرجریان امر قرار گیرد.  درصورتی که به نظر برسد مافوق مذکور،  خود درگیر و ذینفعدر این موضوع است ، مراتب باید به رده بالاتری از مدیریت ارجاع شود.

ب ـ موضوعبه طور محرمانه با یک مشاور مستقل یا تشکل حرفه ای مربوط مطرح و پس از کسب نظرمشورتی ،  درجهت حل موضوع اقدام شود.

پ ـ اگر علیرغم انجام موارد فوق راه کارمناسب برای حل موضوع حاصل نشد به عنوان آخرین راهِ حل ،  در موارد با اهمیت (برایمثال تقلب )  احتمالاً  راهی جز استعفا یا کناره گیری همراه با ارائه یادداشتی حاویدلایل موضوع به بالاترین مقام مربوط وجود نخواهد داشت .

علاوه بر این ،  در مواردی ممکن است قوانین ،  مقررات یا اصول و ضوابطحرفه ای ،  گزارش برخی از موارد حاد را به مراجع ذیصلاح خارج از شرکت یا سازماننظارت کننده مربوط پیش بینی کرده باشد.  دراین شرایط ،  حسابدار حرفه ای باید حسبمورد اقدام کند.

3. صلاحیت حرفه ای

مفهوم صلاحیت حرفه ای دربرگیرنده دو جنبه اساسی زیر است :

الف ـکسب صلاحیت حرفه ای

ب ـحفظصلاحیت حرفه ای

4. رازداری

اطلاعات مربوط به صاحبکار یا کارفرما باید همواره محرمانه محسوب شود وحسابدار حرفه ای مجاز به افشای آن نیست ،  مگر آنکه:

الف- زمانی که کارفرما یا صاحبکار مجوز افشای اطلاعات را صادر کند. دراین حالت،  حسابداران حرفه ای باید منافع کلیه اشخاص ثالثی را نیز که ممکن است از این امرمتأثر شود،  درنظر گیرند.

ب ـ مواردی که قانون افشای اطلاعات خاصی را الزامی   می کند.

پ ـ هنگامی که حسابدار حرفه ای موظف یا محق به افشای اطلاعات باشدازجمله :

1 ـ در رعایت الزامات اصول و ضوابط حرفه ای

2 ـ در جهت حفظ منافع حرفه ایخود  در دعاوی حقوقی

3 ـ در انجام بررسیهای کیفی توسط تشکل حرفه ای مربوط

اصل رازداری تنها به عدم افشای اطلاعات محدود نمی شود، بلکه حسابدار حرفهای را ملزم می کند که از اطلاعات گردآوری شده به نحوی مناسب حفاظت کند،  اطلاعاتمزبور را درجهت منافع خود یا اشخاص ثالث استفاده نکند و چنان نیز رفتار ننماید کهگوئی از این گونه اطلاعات استفاده می کند.

5. خدمات مالیاتی: حسابدار حرفه ای می تواند با ارائه خدمات مالیاتی در چارچوب قوانین ومقررات و رعایت درستکاری و بیطرفی ، صاحبکار یا کارفرمای خود را در بهترین موقعیتمالیاتی قـرار دهـد.  درچنین شـرایطـی تهیـه و نگهداری پشتوانه هایی معقول ، تصورهرگونه اقدام غیرمجاز به نفع صاحبکار یا کارفرما را منتفی می کند.

6. آگهی: حسابداران حرفه ای درجهت شناساندن خود و کـار خود به جامعـه بـایـد به موارد زیرتوجه کنند:

الف - از ابزارها و روشهایی استفاده نکنند که باعث خدشه دار شدن شئون حرفه ایشود.

ب ـ در مورد نوع خدماتی که می توانند ارائه کنند،  عناوین حرفه ای و سوابقتحصیلی و تجربی خود ادعاهای دور از واقعیت ننمایند.
پ ـ نسبت به خدمات سایرحسابداران حرفه ای مطالب منفی بیان نکنند.

بخش   ب)احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ایمستقل)

1. استقلال

استقلال واقعي : توانايي حسابرسان مستقل براي حفظ بي طرفي فكري در طول دوره قرارداد

استقلال ظاهري: رابطه حسابرس با صاحبكار بايد طوري باشد كه از ديد اشخاص ثالث مستقل به نظر برسد

حكم استقلال در مورد خدماتي كه مستلزم اظهارنظر حرفه اي نسبت به اطلاعات مالي توسط حسابرسان مستقل نيست و تنها صاحبكاران ذينفع آنها مي باشند، كاربردي ندارد.

چه كساني بايد نسبت به صاحبكار خود مستقل باشند:

الف ـ اشخاص حقیقی یا مؤسسات انجام دهنده خدمات حرفه ای

ب ـ شرکا  یامالکین مؤسسـه حرفه ای

پ ـ کلیه مدیران و کارکنان حرفه ای درگیر در انجامهرکاری که مستلزم گزارشگری حرفه ای است نسبت به همان کار.

نمونه هايي كه استقلال ظاهري يا واقعي حسابرسان را مخدوش مي سازد:

·          داشتن منافع مالي غيرمستقيم با اهميت يا منافع مالي مستقيم در واحد مورد رسيدگي

·          سرمايه گذاري مشترك با صاحبكار يا هريك از مديران، روسا و سهامداران اصلي كه سهام آنها غيرقابل انتقال بوده و ميزان سرمايه گذاري آنها نسبت به ارزش ويژه حسابرس با اهميت باشد.

·          دادن هرگونه وام به صاحبكار، روسا، هيات مديره و سهامداران اصلي و يا دريافت هرگونه وام از آنها به استثناء وامهايي كه در روال عادي عمليات يك موسسه اعتباري دريافت مي شود.

·          رابطه استخدامي قبلي با صاحبكار در طول دوره مالي يا در طول قرارداد يا در زمان اظهارنظر

·          ارتباط طولاني كاركنان ارشد موسسه حسابرسي با يك صاحبكار

·          ارائه خدمات تخصصي حرفه اي به صاحبكاران

·          روابط شخصي و خانوادگي با صاحبكار (استقلال ظاهري از بين ميرود)

·          دريافت هداياي گران قيمت از صاحبكار

·          دعاوي حقوقي با صاحبكار به شرطي كه آثار آن با اهميت باشد

·          دريافت حق الزحمه هاي مشروط

·          حق الزحمه هاي سررسيد گذشته و يا تامين بخش عمده اي از درامد سالانه حسابرس از يك صاحبكار

·          امين، وصي يا قيم يك موقوفه يا ميراثي باشد كه آن موقوفه يا ميراث متعهد به تحصيل هرگونه منافع غيرمستقيم با اهميت يا مستقيم در واحد مورد رسيدگي باشد.

2. صلاحیت حرفه ای

حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش خدمات حرفه ای که فاقد صلاحیت لازم برایانجام آن است ،  خودداری کند.  درصورتی که حسابدار حرفه ای برای انجام بخشی ازخدمات حرفه ای خود به خدمات کارشناسی نیاز داشته باشد می تواند ضمن قبول انجام کار،ازاین خدمات استفاده کند.

ارتباط با سایر حسابداران مستقل

جایگزینی یک حسابدار حرفه ای مستقل:هرچند انتخاب و تغییر مشاوران حرفه ای حق مسلم صاحبکاران است   اما وقتیاز حسابدار حرفه ای مستقل خواسته می شود جایگزین حسابدار حرفه ای دیگری شود، ویباید درباره وجود هرگونه دلیل حرفه ای برای عدم پذیرش کار،  تحقیق و بررسی کند.  این امر بدون ارتباط با حسابدار حرفه ای قبلی انجام پذیر نیست .

دامنه اطلاعاتی که توسط حسابدار حرفه ای قبلی در مورد صاحبکار به حسابدارحرفه ای پیشنهادی ارائه می شود به موافقت کتبی صاحبکار و یا قوانین و مقررات مربوطبستگی دارد.

حسابدار حرفه ای پیشنهادی ،  قبل از پذیرش کاری که مستلزم ارائه خدماتمستمر حرفه ای است   (مانند حسابرسی سالانه صورتهای مالی )  و آن کار تاکنون توسطحسابدار حرفه ای دیگری ،  انجام می شده است باید بررسی کند آیا صاحبکار ضمن آگاه کردن حسابدار حرفه ای قبلی از تغییر،اجازه تماس (ترجیحاً  بصورت کتبی )  در مورد اوضاع صاحبکار به طور کامل و آزاد باحسابدار حرفه ای پیشنهادی را داده است یا خیر.  درصورتی که صاحبکار چنین مجوزی راارائه نکند حسابدار حرفه ای باید از پذیرش کار جدید خودداری کند؛ مگرآنکه در شرایطیخاص ؛  از سایر روشها به اطلاعات مورد نیاز برای پذیرش کار دسترسی یابد.

چنانچه حسابدار حرفه ای پیشنهادی ،  ظرف مدتی معقول ،  پاسخی از حسابدارحرفه ای قبلی دریافت نکند و دلیل یا دلایل خاصی برای عدم پذیرش کار نیابد باید نامةدیگری ارسال و در آن قید کند،  براین باور است که دلیل یا دلایل حرفه ای حاکی ازنپذیرفتن کار پیشنهادی وجود ندارد و او تصمیم به پذیرش آن گرفته است